Phát triển chưa tương xứng với tiềm năng

Công văn số 2620/BHXH-BT ngày 18/8/2020 của BHXH Việt Nam nêu rõ, thực hiện Chỉ thị số 34/CT-TTg ngày 26/12/2016 của Thủ tướng Chính phủ tăng cường thực hiện đồng bộ nhóm giải pháp phát triển đối tượng tham gia BHXH và Nghị quyết số 102/NQ-CP ngày 3/8/2018 của Chính phủ về việc giao chỉ tiêu phát triển đối tượng tham gia BHXH;  những năm qua các cấp, Bộ, ngành, cấp ủy, chính quyền địa phương đã quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo phát triển đối tượng tham gia BHXH.

Để thực hiện nhiệm vụ được giao, BHXH Việt Nam có nhiều đổi mới đột phá trong tổ chức thực hiện như: tăng cường ứng dụng CNTT; đơn giản thủ tục hành chính; mở rộng hệ thống đại lý, cộng tác viên. Đặc biệt, từ năm 2019, BHXH Việt Nam đã phối hợp Tổng công ty Bưu điện Việt Nam tổ chức các hội nghị để tuyên truyền, vận động tham gia người dân BHXH tự nguyện.

Những nỗ lực đó đã mang lại kết quả khả quan. Năm 2016, cả nước có hơn 203 nghìn người tham gia BHXH tự nguyện. Đến năm 2017, có hơn 224 nghìn người tham gia, tăng khoảng 10% so năm trước; và đến năm 2018, khi có hỗ trợ tiền đóng của Nhà nước, số người tham gia tiếp tục tăng nhanh, đạt hơn 277 nghìn người, tăng 23,6% so năm 2017.

Đặc biệt, từ năm 2019, số người tham gia BHXH tự nguyện đã tăng vượt bậc, đạt hơn 574 nghìn người, tăng hơn 296 nghìn người, tương ứng tăng 107% so năm 2018. Đến hết tháng 7/2020, đạt hơn 737 nghìn người, tăng hơn 163 nghìn người, tương ứng tỷ lệ tăng hơn 28% so năm 2019 và đạt tỷ lệ 1,5% lực lượng lao động trong độ tuổi lao động.

Tuy nhiên, so với tiềm năng phát triển, số người tham gia BHXH tự nguyện vẫn còn rất thấp, nhất là số người thuộc hộ gia đình nghèo, cận nghèo tham gia BHXH tự nguyện trong hai năm qua chỉ chiếm dưới 3% so với tổng số người tham gia BHXH tự nguyện.

BHXH Việt Nam nhận định, có nhiều nguyên nhân dẫn tới tình trạng này, nhưng tập trung vào mấy vấn đề chính, như: về chính sách, mức hỗ trợ của Nhà nước cho người tham gia BHXH tự nguyện vẫn còn thấp.

Theo quy định, hiện người thuộc hộ nghèo được hỗ trợ 30%, tương ứng 46.200 đồng/tháng; hộ cận nghèo được hỗ trợ 25%, tương ứng 38.500 đồng/tháng; các đối tượng còn lại được hỗ trợ 10%, tương ứng 15.400 đồng/tháng.

Số tiền hỗ trợ năm 2018 là 25.496 tỷ đồng. Năm 2019 là 90.467 tỷ đồng. Dự kiến, năm 2020, kinh phí hỗ trợ lên tới 170 tỷ đồng. Trong khi đó, thời gian đóng BHXH để được hưởng lương hưu còn dài, đủ 20 năm trở lên và đủ 55 tuổi đối với nữ, đủ 60 tuổi đối với nam.

Bên cạnh đó, sự quan tâm vào cuộc của một số chính quyền các cấp, các ngành và BHXH tại một số địa phương trong tổ chức thực hiện chính sách BHXH tự nguyện còn chưa quyết liệt; thu nhập của người dân còn thấp, không ổn định. Trong khi đó, hầu hết các địa phương chưa bố trí hỗ trợ thêm mức đóng ngoài mức quy định của Nhà nước cho người tham gia BHXH tự nguyện.

Tăng mức hỗ trợ 

Để hoàn thành mục tiêu phát triển BHXH tự nguyện theo Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 23/5/2018 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về cải cách chính sách BHXH. Theo đó, đến năm 2021 có khoảng 35% lực lượng lao động trong độ tuổi, trong đó BHXH tự nguyện chiếm khoảng 1%; đến năm 2025 có khoảng 45% lực lượng lao động trong độ tuổi, trong đó BHXH tự nguyện chiếm khoảng 2,5% và đến năm 2030 có khoảng 60% lực lượng lao động trong độ tuổi, trong đó BHXH tự nguyện chiếm khoảng 5%...

Ngày 18/8, BHXH Việt Nam có Công văn số 2620/BHXH-BT đề nghị Bộ Tài chính nghiên cứu trình Chính phủ tăng mức hỗ trợ từ Nhà nước cho người tham gia BHXH tự nguyện, nhất là người thuộc hộ gia đình nghèo, cận nghèo để nhiều người có đủ khả năng tham gia BHXH tự nguyện, hạn chế số người đang tham gia nhưng vì không có điều kiện tiếp tục tham gia đã phải dừng đóng, hưởng BHXH một lần. Theo đó, nâng mức hỗ trợ từ 30% lên 50% đối với hộ nghèo; từ 25% lên 30% đối với hộ cận nghèo và từ 10% lên 20% đối với các đối tượng còn lại.

Người dân cũng mong muốn Nhà nước có thêm chế độ, chính sách BHXH tự nguyện ngắn hạn khác, như: ốm đau, sinh con, tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp để có nhiều lựa chọn khi tham gia BHXH tự nguyện.